Aan het woord is Pim Hogenbirk (72), een veelzijdige, nuchtere man met een pastoraal hart. Wie van lezen houdt, is op het juiste adres bij hem. Waar je ook om je heen kijkt, overal staan (studie) boeken. ‘Dat is gemaskeerde onzekerheid’, lacht Hogenbirk. Uit het gesprek daarna blijkt dat Hogenbirk niet alleen boekenwijsheid bezit, maar ook levenswijsheid. En die levenswijsheid mag hij delen.

Pim Hogenbirk vertelt wat voor hem het uitgangspunt is bij het maken van álle keuzes in het leven: ‘Het leven is van God gegeven. Dat leven mag je zien als een gave én opgave. Enerzijds geeft dat ontspanning, omdat het leven een gave van God is. Maar tegelijk een opgave: we hebben onze verantwoordelijkheid hierover te nemen. Juist omdat het leven van God gegeven is.’

Een ander uitgangspunt voor Hogenbirk is de kwetsbaarheid en gebrokenheid van het leven. Wat gebrokenheid is, weet hij ook uit eigen ervaring. De eerste van zijn vier kinderen, Anne, is tijdens de geboorte overleden. ‘Het leven is niet maakbaar en niet volmaakt. We moeten leren leven met onvolmaaktheid, want dát maakt het leven mooi en kostbaar. Als je moeiten in het leven uit de weg probeert te gaan, dan verliest het leven zin. Het leven ís niet volmaakt. Ziekten en gebrek horen daarbij. Als je kinderen mag krijgen, dan weet je één ding: dit kind gaat een keer sterven, vroeg of laat.

Soms wordt het gesprek over het levenseinde tot het allerlaatste moment uitgesteld. Laten we het gesprek over het levenseinde niet uitstellen tot later of het laatst, maar dit tijdens het leven voeren.’

Informatie vroeger en nu

Hoe komen jongeren tegenwoordig tot keuzes? En hoe deden ouderen dit vroeger? Alleen al de manier waarop we aan informatie komen, verschilt enorm. Hogenbirk: ‘Vroeger haalde ik informatie op uit mijn omgeving en was mijn opvoeding bepalend voor hoe ik over dingen dacht. Dit laat zien hoe belangrijk opvoeding is. De kring daaromheen was belangrijk, zoals de kerkelijke gemeente. Ook haalde ik informatie uit boeken en bekeek ik naslagwerk. Tegenwoordig wordt er eerder informatie van internet gehaald, maar die informatie kan zo veranderd worden. Iedereen kan er zo maar wat op zetten. Dat is bij boeken anders. Daar is over nagedacht, daar worden eisen aan gesteld voordat ze gepubliceerd worden.’

Beslissingen door jongeren

Jongeren staan tegenwoordig voor keuzes die vroeger niet gemaakt hoefden te worden. Een keuze waar jongeren tegenwoordig vanaf hun 18e jaar mee te maken krijgen, is de vraag of ze orgaandonor willen worden. Een andere keuze is het uitvoeren van de Niet Invasieve Prenatale test (NIPT) die tijdens de zwangerschap wordt aangeboden. Hogenbirk reageert daarop heel nuchter: ‘Ik kan daar wel iets van vinden, maar zíj staan voor de keuze! Veel keuzes zijn niet zwart-wit. Soms zijn we te veel bezig met de keuze zélf, in plaats van de weg er naartoe en de argumenten daarbij. Laten we als ouderen vooral betrokken zijn op jongeren en hun leefwereld.

Ook in de kerkelijke gemeente zouden vaker gesprekken over medisch-ethische thema's mogen plaatsvinden. In het gesprek met elkaar, kun je begrip en respect voor elkaar krijgen. Uiteindelijk zijn keuzes heel persoonlijk. Je kunt dit niet bepalen voor de ander.’

Jongeren denken makkelijker

Er wordt weleens beweerd dat de jongeren van nu makkelijker over medisch-ethische thema’s denken dan ouderen. Hier is Hogenbirk het beslist niet mee eens. ‘Als jongeren dit zo ervaren, dan moeten we dit ons als ouderen aantrekken. Blijkbaar zijn we dan niet voldoende in gesprek met elkaar. Wel is het zo dat jongeren tegenwoordig snel een mening gevormd willen hebben. Hun concentratieboog is kort, terwijl het goed is om sommige thema’s rustiger te overdenken, te laten bezinken en dán pas een mening te vormen.’

Aan het einde van het interview zegt Hogenbirk spontaan: ‘Als er jongeren zijn die in gesprek willen gaan, dan sta ik daarvoor open!’ Het laat zien dat hij meent wat hij eerder beweerde over het belang van het gesprek tussen jong en oud: ‘Alleen in het gesprek met elkaar kun je begrip en respect voor elkaar krijgen.’

De NPV legde het gesprek met Pim Hogenbirk voor aan twee jongeren. Hoe denken zij? Hoe maken zij keuzes?

In gesprek met: Ellen en Marijn

Ellen (20): ‘Dit is wel de eerste oudere die ik hoor zeggen dat wij niet makkelijker denken. Er wordt zo snel gezegd: ‘Heb je er wel over nagedacht?' Alsof ik niet nadenk en zomaar tot een keuze kom. Bij ouderen of ouders ervaar je niet altijd de vrijheid om eigen keuzes te maken. Dan wrijf je jongeren wel snel tegen de haren in.’ Marijn (17) vult aan: ‘We denken niet makkelijker, maar wij denken wel anders.’

Waar zit ‘m dat anders dan in? Hoe maken de jongeren van nu dan keuzes en met wie praten ze daar dan over? Thema’s als gender, orgaandonatie, actualiteit in de maatschappij, maar ook levenseinde zijn onderwerpen waar over nagedacht en gesproken wordt. 'Als ik iets wil weten, praat ik erover met vrienden, kijk ik filmpjes op YouTube en, nee ... ik praat niet als eerste met mijn ouders. Ik kijk en praat, maar boeken lees ik niet,’ reageert Ellen. Marijn: ‘Met elkaar praten is wél belangrijk. Wat ik mijn vrienden vooral hoor zeggen: “Ik leef maar één keer”, en dan gaan we door naar een volgend onderwerp. Dat is jammer.’

Al pratend komt naar voren dat dat anders denken ook raakt aan de wijze waarop je denkt en hoe je meningen weegt. Minder stellig. Veel is niet zwart-wit. Ellen: ‘Vaak schat ik aan de hand van de kennis die ik al heb in of het realistisch is. Kijk ik filmpjes over wat anderen zeggen. En de Bijbel is voor mij belangrijk. Wat staat erin en past mijn visie daarbij? Dat kan nog wel eens schuren, zeker in de huidige tijd. Wat mij betreft zou het in preken best meer over actuele thema's mogen gaan. Het gaat altijd zo over de tijd van toen. Maar ik ben op zoek naar wat de Bijbel zegt over de thema’s van nu.’

Marijn: ‘Ja, hierover zou op christelijk vlak best meer gesproken mogen worden. Er met elkaar over nadenken, discussiëren en een mening vormen, zoals over lhbtiq+, is belangrijk. Want ik merk om mij heen dat steeds meer mensen alles laten gebeuren, maar dan denk ik: denk er nou eens goed over na en is dit allemaal wel oké wat er gebeurt?’

Tip van Ellen en Marijn: ‘Wij vinden het ook fijn om met ouderen te praten, maar probeer wel in onze gedachtewereld in te leven. Denk mee... denk niet voor ons.’

Denken over morgen begint vandaag. Ga voor hulp bij het nadenken over medisch-ethische vragen rond het levenseinde naar npvzorg.nl/vandaag.